عین القضات همدانی

سلطان العشاق
 ابوالمعالی عبدالله بن محمد بن علی میانجی
عین القضات همدانی
Ayn-al-Qużāt Hamadānī
(۴۹۲ – ۵۲۵ ه.ق. / ۱۰۹۸ – ۱۱۳۱ م.)
^{(قدس الله سرّه)}

گفته است:

«لولاک لما خلقت الکونین» اگر نه از برای وجود تو بودی، وجود کونین و عالمین محو و معدوم بودی، وجود آنها از بهر وجود تو ظاهر و آشکارا کردیم و تو را ای محمّد از بهر خود برگزیدیم.

… «قال: اول ما خلق الله نوری». ای عزیز خلق به زبان عربیّت بر چند معنی حمل کنند: به معنی آفریدن باشد چنانکه «خلق لکم ما فی السموات و مافی الارض»، و به معنی ظهور و بیرون آمدن باشد. بدین حدیث، ظهور و وجود میخواهد. اکنون محمّد در کدام عالم چنین مخفی بود که آنگاه ظهور او را خلقت آمد؟ دریغا در عالم «کنت کنزاً مخفیا خببت ان اعرف» مخفی بود، او را به عالم «لولاک لما خلقت الکونین» آوردند.

مقصود همه کون، وجود رویت
وین خلق بجملگی طفیل کویت
ایمان موَّحِدان ز حسن رویت
کفر همه کافران ز زلف مویت

عین القضات، تمهیدات،
صفحه ۱۸۰ – ۱۸۱ و ۲۶۵.