امام مستملی البخاری

نورالمُریدین و فضیحة المُدعین
خواجه امام ابو ابراهیم اسماعیل بن محمد مستملی البخاری
Abu Ibrahim Bin Ismail Bin Muhammad Bin Abdullah Al-Mustamli Al-Bukhari 
(م. ۴۳۴ ھ.ق.)
^{(قدس الله سرّه)}

در باب فقر گفته است:

بدان که فقر اصلی است بزرگ، و اصل مذهب این طایفه فقر است و حقیقت فقر نیازمندی است، و بنده جز نیازمند نباشد. از بهر آنکه بندگی بی ملکی است، و هر که مالک نباشد مملوک باشد. و مملوک به مالک خویش محتاج باشد. پس غنی به حقیقت حق است و فقیر به حقیقت خلق. و غنا صفت حق است به حقیقت و فقر صفت خلق است به حقیقت. و خداوند متعال می فرماید:
يَا أَيُّهَا النَّاسُ أَنتُمُ الْفُقَرَاءُ إِلَى اللَّهِ وَاللَّهُ هُوَ الْغَنِيُّ الْحَمِيدُ
(يعني: ای مردم شما به الله نیازمندید و الله است که بی نیاز ستوده است.)
القرآن الکریم سُورة فَاطِر، آیه ۱۵
پس اگر بنده همه کون دارد فقیر است، و اگر حق همه کون فانی گرداند هم غنی است، از بهر آنکه فنا او را صفت ذات است، و بنده را فقر صفت ذات. پس چون حق را غنا صفت ذات باشد به عدم ملک و ملک فقیر نگردد. و چون بنده را فقر صفت ذات باشد به وجود ملک و ملک غنی نگردد. و تا ذات بر جای باشد حکم ذات برجای باشد.

مستملی البخاری،
شرح التعرف لمذهب التصوف،
الباب الثلاثون، قولهم فی الفقر.