نام کتاب : التعرف لمذهب أهل التصوُّف
ابوبکر محمد بن اسحق البخاری الکلاباذی
(متوفی ۳۸۰ هجری قمری)
برای دانلود کتاب بر روی لینک های زیر کلیک کنید:
متن عربی در زبان اصلی چاپ بیروت، لبنان
التعرف لمذهب أهل التصوُّف
ابوبکر محمد بن اسحق البخاری الکلاباذی
متن عربی در زبان اصلی چاپ قاهره
التعرف لمذهب أهل التصوُّف
ابوبکر محمد بن اسحق البخاری الکلاباذی
در بارۀ مؤلف:
ابوبکر محمد بن ابی اسحاق محمد بن ابراهیم کلابادی از مردم بخارا بود. کلابادی منسوب به کلاباد محله‌ای در بخاراست.
دربارهٔ زندگی و احوال او اطلاع زیادی در دست نیست و همه آوازه وی به سبب کتابی است به نام «التعرف لمذهب التصوف». این کتاب ۷۵ باب دارد که در هر کدام یکی از موضوعات عرفانی بررسی و تشریح شده‌است.
کلابادی در هر باب گاهی به آیه یا حدیثی استشهاد می‌کند و برای تبیین هرموضوعی سخنان مشایخ مشهور عرفانی را گزیده و مجمل می‌آورد. این کتاب با آنکه بسیاری از موضوعات عرفانی را دربر می‌گیرد، موجز و کم حجم است؛ با این حال، التعرف در میان صوفیه اهمیت و شهرت زیادی داشت؛ زیرا از نخستین آثار عرفانی است که به صورت منسجم و منظم به طرح مباحث عرفانی پرداخته؛ تا حدی که براساس ابواب آن می‌توان سلسله مراتب مشخصی را میان مراحل سلوک تعیین کرد.
در بارۀ کتاب:
التعرف لمذهب أهل التصوف، اثر ابوبکر محمد بن اسحاق کلاباذی (متوفی ۳۸۰هق) کتابی مهم در تصوف است که منعکس‌کننده عرفان زاهدانه (عقاید متشرعانه مبتنی بر مذهب اهل سنت) در اوایل پیدایی تصوف اسلامی می‌باشد.
کلاباذی بعد از واقعه قتل حلاج (متوفی ۳۰۹هق)، در دوره‌ای که فقها و دین‌داران به‌شدت با صوفیان مبارزه می‌کردند، برای دفاع از آنان این اثر را تألیف کرد. او در مقدمه این کتاب، از اوصاف صوفیان حقیقی و برافتادن راه و رسم آنان، بی‌رغبتی مردم به معرفت، برچیده شدن بساط حقیقت و دعوی‌های پوچ و بی‌اساس مدعیان تصوف سخن به میان آورده و گفته است که اینان بدعت‌هایی در تصوف گذاشته و نسبت‌های نادرستی به آن داده‌اند. او توضیح داده که بر آن است تا با تدوین کتابش در بیان طریقت و سیرت مشایخ نامدار تصوف، اسباب آشنایی سالکان را با تصوف فراهم آورد.
کلاباذی با استناد به آیات قرآن و احادیث نبوی و سخنان بزرگان دین و عرفان، به شرح و توضیح مباحث اعتقادی و موضوعات عرفانی پرداخته و گاه اشعاری عربی و به‌ندرت فارسی در سخن آورده و کوشیده است تا با استدلال و گاه تمثیل، باورهای صوفیان را موافق با اعتقادات اهل سنت نشان دهد. وی در اغلب موارد، به سخنان عرفای اهل صحو، به‌خصوص جنید بغدادی، اشاره کرده و در چند مورد نیز از حلاج بدون تصریح به نام او، گاه با تعبیر «بعض الکبراء» یا با عنوان «ابوالمغیث»، یاد کرده است.
اهمیت «التعرف» را می‌توان از شروح متعدد فارسی و عربی آن در دوره‌های گوناگون عرفان اسلامی، دریافت. مهم‌ترین شرح «التعرف» به فارسی شرح «التعرف لمذهب التصوف» از ابوابراهیم اسماعیل بن محمد مستملی بخاری (متوفی ۴۳۴هق) است که نثری ساده و بی‌تکلف دارد.
