ابوبکرْ عبدالله بن محمد بن شاهوار بن انوشیروان الرازی
معروف به شیخ نجم الدین رازی و یا نجمالدین دایه
Abū Bakr ‘Abdollāh b. Moḥammad b. Šahāvar b. Anūšervān al-Rāzī
(۵۷۳ – ۶۵۴ ه.ق. / ۱۱۷۷ – ۱۲۵۶ م.)
(قدس الله سرّه)
گفته است:
بدانكه در شبهات اين سؤالات و مقالات بسياري خلق از فضلاء و حكماء و علماي متقدّم و متأخر سرگردان بوده اند و هستند و هر اختلاف كه در مسائل اصولي افتاده است محلّ اشكال همه از اينجا بوده است و چون بحقيقت در جواب بياني شافي افتد بسي مشكلات كه به عمرهاي دراز از حكماي اوائل در آن رنج برده اند و حل نتوانستند كرد حل افتد «إن شاء اللّه وحده» ولكن نظري بايد منصفانه كه از رمص هوا و طبيعت پاك باشد و از رمد عناد و جدل و انكار و جحود و انفت و تقليد مبرّا تا باز بيند و انصاف دهد كه تا غايت وقت درين معني اين تقرير و بيان در شرح كمال عقل و عشق و فرق ميان هر دو ديگري را بوده است يا نه و بحقيقت ببايد دانست كه با مجرّد نظر عقل و دلايل عقلي اين مشكلات را حل نتوان كرد نظري بايد كه بعد از نور ايمان مؤیّد باشد بتأييد خصوصيت روح خاص كه «كَتَبَ فِي قُلُوبِهِمُ الْإِيْمَانَ وَأَيَّدَهُم بِرُوحٍ مِّنْهُ»[1] و بتشريف ارائت «سَنُرِيهِمْ آيَاتِنَا فِي الْآفَاقِ وَفِي أَنفُسِهِمْ»[2] از مكاشفات و مشاهدات حضرتي مشرّف باشد تا حقيقت حقيّت هر يك از عقل و عشق را بيان تواند كرد مستمع مي بايد كه ازين عالم بهره دارد تا نور ايماني كه بدان مصدّق و مدرك اين حقايق تواند شد.
آنكس داند حال دل مسكينم
كو را هم ازين نمد كلاهي باشد
- قرآن: سورهٔ الْمُجَادَلَة (۵۸) آیه ۲۲. (یعنی: ایمان را بر دلهایشان نوشته است، و به روحی از جانب خود آنها را تقویت نموده است.)
- قرآن: سورهٔ فُصِّلَت (۴۱) آیه ۵۳. (یعنی: به زودی نشانه های خود را در آفاق و در نفس خودشان به آنها نشان خواهیم داد.)
شیخ نجم الدین رازی،
معیار الصدق فی مصداق العشق
معروف به: رساله عشق و عقل
