نورالدین عبدالرحمان جامی

خاتم الشعرا
نورالدین عبدالرحمان جامی
Nur ud Din Abdul Rahman Jami
(۸۱۷ – ۸۹۸ ه.ق. / ۱۴۱۱ – ۱۴۹۲ م.)
^{(قدس الله سرّه)}

گفته است:

صفات غیر ذات اند من حیث ما یفهمه العقول، و عین ذات اند من حیث التحقّق والحصول. مثلاً عالِم ذات است به اعتبار صفت عِلم، و قادر به اعتبار قدرت، و مرید به اعتبار ارادت. و شکّ نیست که اینها چنانکه بر حسب مفهوم با یکدیگر متغایرند مر ذات را نیز مغایرند. اما به حسب تحقّق و هستی عین ذات اند به آن معنی که آنجا وجودات متعدّد نیست بلکه وجودی است واحد و اسماء و صفات نسب و اعتبارات او.

ای در همه شان ذات تو پاک از همه شَین
نی در حق تو کِیف توان گفت نه اَین
از روی تعقُّل همه غیرند صفات
با ذات تو وز روی تحقّق همه عَین

عبدالرحمان جامی، لوایح، لایحۀ پانزدهم